Collega Joop Hellinga, rayonbeheerder midden, ontdekte een aantal jaren geleden, in 2015, op een hooggelegen plek in een bosje in het Veensveld bij Oranje een bordje aan een boom. Het bordje hing vlak bij een deels dichtgegroeide kuil. Op het bordje stonden zeven namen en de toevoeging: ‘Onderduikershol Oranje. 1943-1945.’ Omdat hij er meer over wilde weten ging hij op zoek naar informatie over dat bordje en de namen die erop stonden. Roelof Matien, vrijwilliger archeologische en cultuur-historische zaken bij onze stichting, ging op onderzoek uit en kwam uiteindelijk terecht bij Oomke Engel (Omke) Voortman. Omke, die op 21 februari jl. op 90 jarige leeftijd is overleden, kon zich het onderduikershol nog goed herinneren en wist er veel over te vertellen.
Arbeidseinsatz
Vanaf mei 1943 stelde de Duitse bezetter een verplichte Arbeidseinsatz in voor alle Nederlandse mannen van 18 tot 35 jaar. Deze mannen werden te werk gesteld in de Duitse munitie en wapenindustrie. Om te voorkomen dat zijn oudere broers en hun vrienden als dwangarbeiders naar Duitsland zouden moeten heeft Bertho Dijk samen met Herman Kramer aan de rand van het bewuste bosje in het Veensveld een schuilplek gegraven. Het ging in totaal om zeven jongens: de gebroeders Johannes en Siemen Dijk en Wiebe en Jans Bügel, Gé Eding, Dik Langerak en A. Kamminga (waarvan de voornaam onbekend is). Van de eerste vier is bekend dat ze uit Oranje kwamen, van de laatstgenoemde drie is de woonplaats onbekend. Bertho Dijk en Herman Kramer waren jonger dan achttien en liepen geen risico te werk gesteld te worden. Iedere keer als de Duitsers, of landwachten het dorp Oranje naderden voor een razzia, op zoek naar mannen die zich niet hadden gemeld voor de Arbeidseinsatz, glipten de jonge onderduikers snel weg naar het onderduikershol. Daar bleven ze dan een aantal uren; totdat het gevaar geweken was. Soms zelfs een hele nacht. Met succes, want ze bleven allen uit handen van de Duitsers.
Onderduikershol
Hellinga vond dat het verhaal over het onderduikershol, zeker in het kader van de viering van 75 jaar bevrijding, bewaard moest blijven en aan meer mensen bekend moest worden gemaakt. Hij wilde het onderduikershol in oude luister herstellen. Door Covid-19 is het vorig jaar niet gelukt. Nu was de gelegenheid er wel. Joop en Roelof gingen op zoek naar steun voor hun plannen. Bij scouting St. George vonden ze vier jongens in dezelfde leeftijdscategorie als de oorspronkelijke gravers bereid om mee te helpen; Jorre, Jasper, Jens en Robbin. Op zaterdagochtend 25 september om 9:00 uur stonden zij klaar om de graafwerkzaamheden te starten. Doordat ze tijdens het graven op veel wortels stuitten, is de hulp ingeroepen van Loon- en Grondverzetbedrijf Pomper uit Oranje. Rond 11:30 uur waren de graafwerkzaamheden afgerond en kon het hol afgedekt worden met boomstammetjes (met dank aan Annehiel Rondhoutverwerking uit Hoogersmilde) en grasplaggen. Het informatiepaneeltje waarop het verhaal over het onderduikershol van Oranje is vermeld, is vervolgens officieel onthuld door Sonja van der Meer, directeur van Het Drentse Landschap en de weduwe van Bertho Dijk. De wandelroute die langs het onderduikershol leidt is tevens in gebruik genomen.
Geef een antwoord